Een kritische beschouwing van de argumenten die voorstanders van Genetische Modificatie van voedselgewassen aanvoeren

Onderstaande brief is ter publicatie aangeboden aan het Agrarisch Dagblad


Amsterdam, 7 Maart 2000

Luilekkerland

De laatste tijd verschijnen veel berichten, artikelen en brieven in de media over genetische modificatie van voedselgewassen in het bijzonder.

Voorstanders (zoals de Amerikaanse ambassadeur) zowel critici als Greenpeace zijn aan het woord.

Kreten als: “Verdraaiing der feiten” worden rondgeslingerd alsof het niets is. Welke feiten het zijn wordt NIET gespecificeerd. In plaats van het uiteenzetten van het voordeel en een analyse van de kritiek op die aangeprezen voordelen en het kritisch beschouwen van die nadelen.

Wij zien hier ook, dat het adagium van de Public Relations Bureaus: “..als het belang en dus het beschikbare PR-budget maar groot genoeg is, kan elke gewenste onwaarheid uiteindelijk tot acceptatie worden gevoerd. Realiseren de overheid en de andere betrokkenen zich dit reclame-aspect van betaalde herhaling voldoende?” aldus Dr. Paul E. Metz in het Chemisch Weekblad van 26 februari jl., om de hoek komt kijken. Voorstanders zien we bepaalde “argumenten” eindeloos herhalen.

We zullen een paar “argumenten” eens op een rijtje zetten en kritisch beschouwen.

  • Genetische Modificatie kan (sic!) een waardevolle bijdrage leveren aan het wereldvoedselprobleem. Kritische opmerking hierbij: hoe dat dan gebeurt wordt er nooit bij verteld. Er wordt grof gespeculeerd op de acceptatie van de toehoorder (Ook U zult bij nader inzien niet weten hoe!)
    Tot op heden zijn voor herbicide- en insectresistente gewassen wel hogere opbrengsten beloofd, maar nooit keihard aangetoond.De maisboorder geeft (gezamelijke Produktschappen maart 1999) werreldwijd een oogstderving van 4%: dat is nou niet iets om hoog van de toren te blazen.Herbicide-resistente gewassen zijn alleen maar een andere manier van onkruid-management. Ten opzichte van alternatieven is een productievermeerdering illusoir. De alternatieven zijn misschien duurder in geld of mankracht maar dat is niet in het geding. De gewasopbrengst is in het geding. En ondertussen krijgen we de herbicide-residuen op ons bord.Ook voor insectbestrijding zijn alternatieven, zoals sluipwespen inzetten of het uitzetten van steriele mannetjes. We zitten echt niet op herbicide-resistent of insectresistent gewas te wachten.

    Ook het feit, dat men in Nederland landbouwgrond aan de natuur wil teruggeven en dat men in Brazilië suikerriet verstookt tot alcohol i.p.v. benzine voor motorrijtuigen steekt nogal schril af tegen de loze bewering, dat genetische modificatie een oplossing zou kunnen zijn voor een wereldvoedselprobleem.

    Concreet: er wordt niet gewerkt aan een productie-vergroting maar aan productie-verandering: en aan inkomensvergroting van zaadhandelaren en chemie-giganten, eventueel ten koste van een reële productie-vermindering!

    Een gigantische vergroting van de voedselproductie kan overigens bereikt worden door gewassen te telen (bestaande rassen) met een groot eetbaar gedeelte, zoals kool, aardappels in plaats van tarwe met kort stro en meer eetbaar zaad. Dit kan ook traditioneel.

    Voorlopige wordt echter de wereldmarkt overstroomd met een steeds groter aanbod van voedsel en alsmaar kelderende prijzen voor voedsel, naast premies voor braak leggen van landbouwgrond (in Amerika).

    We speuren de literatuur af naar gevalideerde publicaties in erkende wetenschappelijke bladen over deze onderwerpen (groeiende wereldbevolking en productievergroting) maar steekhoudende rapporten vinden we niet.

  • Een andere bewering, die we veelvuldig ontmoeten is, dat genetische modificatie heel precies, heel gericht en voorspelbaar te werk gaat: voorspelbaar in die zin, dat er alleen effecten zijn op het gebied van het ingebrachte gen.De praktijk bevestigt dit niet. Een eenvoudig voorbeeld is de amylopectine aardappel van Avebe. Hier is een gen van die eigenste aardappel in antisense ingebracht met behulp van een genconstruct, te samen met vele andere genen (het gen-construct).Dat het genetisch modificeren zou gebeuren met één enkele goed gedefinieerde eigenschap en één gen voor die eigenschap, is weer een ander misverstand.Er waren bij Avebe een aantal transformaties (events): ze waren allemaal anders. Twee daarvan met verschillen in bloeiwijze en bladvorm werden de rassen Apriori en Apropos. Aan het blad en bloeiwijze in het veld herkenbaar. Was dat verschil in bloeiwijze ten opzichte van de ouderlijn nou voorspeld?

    Navrant detail is, dat de gewenste stof Amylopectine in overvloed gewonnen wordt uit de waxy-mais. We zaten niet op de GM-aardappel te wachten.

    Een ander navrant detail is, dat er een mutant aardappel bestaat met de gewenste eigenschap. Het zou zeker mogelijk geweest zijn op die eigenschap te kruizen door traditionele veredeling. We zaten niet te wachten op Genetische Modificatie.

    Concluderend kunnen we zeggen, dat de gezondheid van de bevolking zeer summier ter sprake komt. Echter, gezondheid van de bevolking kan je niet aan de marktwerking overlaten. Op zichzelf interessante subsidies van Economische Zaken maken wel, dat de overheid “partij” is. Dat merken we aan alle kanten.

    Zo luidt de tekst van de motie van Mevr. van Ardenne – waar zij het heeft over het brede maatschappelijke debat over GMO’s en voedsel en het instellen van een breed samengestelde Commissie Biotechnologie, dat die t.z.t. moet rapporteren over de gewenste en aanvaardbare toepassingen…… en dat er een breed maatschappelijk draagvlak moet zijn (wie?)….. en dat het wegnemen van de onzekerheden over de risico’s en het inventariseren van de baten van genetische gemodificeerde voedingsmiddelen bij kan dragen aan een groter vertrouwen in dit soort voedingsmiddelen, enz.

    DUS, het wegnemen van de onzekerheden en de baten naar voren halen. LUILEKKERLAND. Hoe neem je onzekerheden weg? Niet door de risico’s voor de gezondheid te bagatelliseren. De consument ziet heus wel, dat de weegschaal naar de voordelen van de producenten doorslaat!.

    De consument wenst ook een zo volledig mogelijke informatie te hebben betreffende de in het veld te brengen GM-organismen. Deze informatie wordt tot een minimum beperkt en in de media wordt hieraan helemaal geen aandacht besteed (uitspraken Raad van State). De gevaren liggen op de loer.

    Wat betreft de genen van het construct, dat ingebracht wordt in planten melden wetenschappers, dat we BEDUCHT moeten zijn voor b.v. het toxine-gen van Bacillus thuringiensis (Bt), dat in andere bacteriën terecht komt, met onverwachte gevolgen voor het evenwicht van de bodemfauna.

    Laten we hopen dat de minister straks een antwoord op moeilijke vragen klaar heeft.

    J. van der Meulen, L. Eijsten.


    Archief TSS:  Bezwaarschriften en commentaren van Lily Eijsten.